Trt 1 ekranlarında ilk sezonunu oynayan Uyanış Büyük Selçuklu dizisi içerisinde geçen Kuvel kalesi diğer adıyla Kol kalesi izleyiciler tarafından merak konusu oldu. Peki…Kuvel kalesi neden önemli? Kuvel kalesi tarihteki yeri nedir?
Kuvel kalesi bir diğer adı ile Kol kalesi bugün Türkiye’de ki Yalnızçam Dağlarının zirvesinde bulunan Kolköy köyünde bulunan orta çağdan kalma Gürcü kalesidir. Kveli ve Kuveli Kalesi olarak bilinen kale Türkçeye Kol, Keuli veya Kveli anlamlarına gelmektedir. Peki.. Kuvel kalesi neden önemli?
Kuvel kalesi, stratejik önemi dolayısıyla tarih boyunca pek çok hükümdarlığın uğruna savaşlar verdiği merkez olmuştur. … İlk kez 10. yüzyılın başlarındaki Gürcü kaynaklarında ortaya çıkan Kol Kalesi, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilene kadar Samtshe eyaletinin temel tahkimatıydı.
Gürcü kaynaklarında 10. Yüzyılda ortaya çıkan Kuvel kalesi 16. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğuna geçene kadar Samtshe şehrinin yönetiminin sağlandığı noktaydı. Kalenin kelime anlamı ise Gürcistan diline Yunancadan geçen ve asıl anlamı Tyrokastron olan Peynir Kalesi’dir. Kuvel Kalesi hakkında bilgiler Yıkılmış olan Kuvel kalesi Ardahan ilinin Posof bölgesinde bulunan Kolköy köyündedir.
İlk defa Gürcü kaynaklarında 10. Yüzyılda yazılan haber metninde Azerbaycan Emiri Yusuf Ibn Abi’l-Saj-Abu l’K’asim’ın işgal ordusuna direniş yeri olarak seçtiği bölge olarak aktarılmıştır. Kuvel kalesi 28 günlük kuşatma sonucunda düştü ve tanınmış Hristiyan Gürcü Komutanı Gobron’un İslama geçmeyi reddetmesi üzerine öldürülmesi ile sonuçlandı. 900’lü yıllara gelindiğinde Constantine Porphyrogennetos tarafından De Ceremoniis Kouel olarak adlandırılan bir Gürcü dükkanı Javakheti’nin merkez kalesi olarak adlandırıldı.
Ashot Kiskas’a Klarceti karşılığında verilen kale II. Gurgen’in 941 yılında ki ölümü sonrasında kuzenlerine verildi. 1008 tarihinde ise Gürcistan kralı olan III. Bagrat tarafından sülalesine miras bırakıldı. Konumu nedeni ile son derece önemli bir stratejik durak olan Kol kalesi tarih boyunca adına savaşılan kalelerden bir tanesi oldu.
1040 yılında Gürcistan’ın İsyancı ağası olarak adlandırılan IV. Liparit tarafından ele geçirilen Kol Kalesi ancak 1059 tarihinde Gürcistan Kralı tarafından tekrar ele geçirilmiştir. 1060’lı yıllarda Kol Kalesinin paradan sorumlu görevlisi Selçuklu Sultanı Alparslan tarafından hapsedildi. 1080 yılında Mezarlı Amir öncülüğünde ki Türkler, Gürcistan kralı II. Giorgi’yi mağlup etmeyi başarmıştır. 16. yüzyılda ise Kol kalesi Gürcistan’ın Güney Batısı ile birlikte Osmanlı Devletine geçmiştir.
Kuvel Kalesi, günümüzde Ardahan ili Posof ilçesinde bulunmaktadır. Kuvel kalesi kol kalesi adıyla da bilinmektedir. Peki.. Kuval kalesinin tarihteki yeri nedir?
1080 Kuvel / Kol Zaferi üzerine Selçuklular, 40 yıl düzelemeyecek şekilde Bagratlıların belini kırdı. Kür ve Çoruk boylarını kat’i olarak fethettiler.
Kırzıoğlu (1992:80) “1080 yılında Türkler’in büyük Kol Zaferi sonunda, bütün Yukarı Kür ve Çoruk boyları ile Batı Gürcistan sayılan Faş Irmağı bölgesine nasıl yerleştiklerini göstermesi bakımından pek değerlidir.” sözleriyle açıklamıştır.
1080 yılında Melikşah tarafından fethedilen kale Babası olan Alparslan’ın bunca çabalarının boşa gideceğini ve orada yeniden Bizans Bagratlı (Apkaz-Gürcistan) ittifakıyla Kür ve Çoruh boylarında, Kars bölgesinde Hristiyanların yeniden hakim olmaya başladığını görerek üzülen Sultan Melikşah, 1080 yılında Büyük Selçuklu başbuğlarından Emîr Ahmed’i mühim bir ordu ile Arran’a gönderdi. “Burada Gence, Divin ve Ani’deki her üç Şeddâdlı kuvvetlerini de emrine aldığı anlaşılan Emîr Ahmed” 17 şimdiki Posov – Şavşat kazalarını birbirinden ayıran Arsıyan Dağı’nın doğu eteğinde ve yukarı Poskov’un o zamanki merkezi olan Kuvel (şimdiki Kol köyü yerinde) kalesi yanında Ardahan-Artvin Bagrat’lılarından “Apkazlar ve Kartli Gürcistan kıralı” Giorgi II’nin ordusunu müthiş bir mağlubiyete uğratarak 1080 Kuvel (Kol) Zaferi kazanarak kaleyi fethetti. Bunun üzerine Selçuklular, 40 yıl düzelemeyecek şekilde Bagratlıların belini kırdı. Kür ve Çoruk boylarını kat’i olarak fethettiler.
Terken Hatun veya Celâliye Hatun, Selçuklu Devleti’nin hükümdarı Melikşah’ın eşi ve I. Mahmud’un annesi. Gerçek adı bilinmeyen Terken Hatun’un babası, Batı Karahanlıların kurucusu İbrahim Tamgaç Han’dır. 1064 veya 1068 yılında Sultan Melikşah ile evlenmiştir. Terken hatun en küçük oğlu için, yaşları büyük olan Berkyaruk ve Tapar’ın yerine tahtı ele geçirmek için iç savaş çıkarmıştır.
Selçuklu hükümdarı Melikşah’ın (1072 – 1092) eşi Terken Hatun. Bir Karahanlı kızı olan Terken Hatun o kadar hırslıdır ki, kendinden doğan çocuğunu tahta çıkarabilmek için kocasıyla vezir Nizam-ül Mülk’ün arasını açmış, çünkü Nizam-ül Mülk diğer veliaht Berkyaruk’u destekliyordu. Melikşah Bağdat’a giderken Nizam-ül Mülk de onu takip ediyordu. Yolculuk sırasında Nizam-ül Mülk, Batınîler tarafından katledildi (1092). Sultan Melikşah da Bağdat’ta iken, Halife Muktedî ile halifelik veliahtının kim olacağı konusunda bir anlaşmazlık yaşamış ve 19 Kasım 1092’de zehirlenerek öldürülmüştü. Bu iki ölümde iktidar hırsıyla 4 yaşındaki oğlu Mahmud’u tahta geçirmek isteyen Terken Hatun’un etkili olduğu şüphesi kendisini hissettirmektedir.
Elçin Hatun kimdir? Uyanış Büyük Selçuklu devletinde Elçin hatun kimdir? TIKLAYINIZ
YORUMLAR (İLK YORUMU SİZ YAZIN)